Filmy i Teatr

dla miłośników kina i sztuki teatralnej

Teatr

Z dziejów teatru w wieku XX

damy_i_huzaryTeatr wciąż poszukuje nowych środków komunikowania się z widzami i nowych środków wyrazu. Sztuki teatralne zmieniają się bardzo szybko, w wieku XX zaowocowało to niezwykle nowatorskimi pomysłami. Po zakończeniu II wojny światowej nastała w teatrze moda na awangardę. Pierwszym sygnałem nadchodzących zmian był Berliner Ensamble – zespół teatralny z Berlina, którego założycielem i głównym kierownikiem był Bertolt Brecht. Ten niemiecki pisarz, teoretyk teatru i dramatopisarz założył swój Berliner Ensamble w 1949 roku. Teatr ten wpłynął na twórczość wielu piszących w tym okresie dramatopisarzy i reżyserów teatralnych z niemal całej Europy. Ślady działalności Berliner Ensamble można dostrzec w twórczości Arthura Adamova (urodzonego w Rosji, ale tworzącego we Francji dramatopisarza), w dziełach wyreżyserowanych przez Włocha Giorgio Strehlera, czy Francuza Rogera Planchona. W tym okresie tworzył także Eugene Ionesco uważany za jednego z przedstawicieli i współtwórców teatru absurdu oraz Friedrich Durenmatt. W naszym kraju najbardziej znaną postacią jest Tadeusz Różewicz. Wszystkie wymienione postacie reprezentują tzw. antyteatr, w którym nie przestrzegano żadnych reguł, które dotychczas rządziły teatralną iluzją.

W latach 50-tych XX wieku narodził się happening. Jego ojczyzną były Stany Zjednoczone. Pierwsze przedstawienia tego typu wyreżyserował kompozytor John Cage po dziś dzień uważany za jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w świecie kultury. Przy tworzeniu happeningów zaangażowanych było wielu artystów, którzy uprawiali odmienne od siebie dziedziny sztuki. W tworzeniu happeningów brali udział nie tylko reżyserzy teatralni, ale także rzeźbiarze, kompozytorzy i malarze. Przedstawienia te nie polegały na interpretacji tekstów, w czasie happeningu prowokowano pewne procesy i wydarzenia przy współudziale widzów. Happeningi zyskały popularność nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w Europie. Tego rodzaju twórczością zajmował się we Francji Jacques Lebel, a w Niemczech Wolf Vostel. Wśród Polaków happeningi organizowała studencka grupa teatralna działająca w latach 60-tych i 70-tych w Łodzi pod nazwą Teatr 77 oraz Tadeusz Kantor.

O konkretnych wydarzeniach politycznych i stosunku do nich opowiada teatr polityczny. Teatr polityczny wykorzystuje bardzo różne treści: odpowiednio zmontowane zdjęcia dokumentalne, listy, teksty publicystyczne, dramaty. W Polsce za taki teatr uważany był Teatr Nowy z Łodzi w okresie, kiedy jego dyrektorem był Kazimierz Dejmek. Pełnił on funkcję dyrektora tego teatru w latach 1949-1961, 1975-1980 oraz w roku 2002. Za taki sam teatr uważany był Teatr Ludowy z Nowej Huty, kiedy dyrektorem teatru była Hanna Skuszanka (lata 1955-1963). W czasach komunistycznych teatr polityczny w Polsce był swoistą, zakamuflowaną formą walki z komunistycznymi władzami. W Polsce miano teatrów politycznych zyskały również działające w latach 70-tych i 80-tych teatry studenckie. Wraz z upadkiem komunizmu w Polsce teatr polityczny stracił swe znaczenie i przestał istnieć.